Βαγγέλης Ζώτος 
Πως είναι το ποδόσφαιρο και ποια η σύνδεση του με την κοινωνία της Φωκίδας, ενός από τους πιο αραιοκατοικημένους νομούς της χώρας;
Καλησπέρα σε όλους τους ποδοσφαιρόφιλους. Σας καλωσορίζουμε σε μία ακόμη περιήγηση στον ποδοσφαιρικό χωροχρόνο της Ελλάδας. Η χρονική περίοδος που θα μας απασχολήσει είναι πολύ πρόσφατη. Αυτήν τη φορά, ο ξεναγός μας θα είμαι εγώ (Βαγγέλης, χάρηκα), για αυτό και θα δείτε πολλές φορές να γράφω σε α’ ενικό πρόσωπο.
Το ξεκίνημα
Όλα ξεκίνησαν τον Φλεβάρη του 2024. Μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά της συντακτικής ομάδας, βρισκόμασταν σε αναζήτηση συλλόγων που θα επισκεπτόμασταν για συνεντεύξεις και αφιερώματα. Μένοντας μόνιμα στην Αττική, είναι πολύ πιο εύκολο να επιλέξουμε προορισμούς εντός της Στερεάς Ελλάδας λόγω χρόνου και οικονομικών εξόδων. Ενώ λοιπόν βρίσκομαι εν μέσω έρευνας, ανακαλύπτω πως υπάρχουν δύο σχετικά δυσπρόσιτες περιοχές με πολύ ενδιαφέρον για ποδοσφαιρικό (και όχι μόνο) ρεπορτάζ. Ευρυτανία και Φωκίδα είναι οι επιλογές. Κάπου εδώ αντλώ τη βοήθεια του… τηλεφώνου (δηλαδή των συγγενών) και αποκτώ επαφή με μια από τις ομάδες της Φωκίδας.
Ονομάζεται ΑΣΤΕ: Αθλητικός Σύλλογος Τολοφώνας Ερατεινής. Που όμως βρίσκεται η Τολοφώνα και η Ερατεινή; Ενώ από μικρός συνηθίζω να ταξιδεύω εντός Ελλάδας, αυτό το μέρος μου είναι άγνωστο. “Ευκαιρία να το γνωρίσουμε” σκέφτομαι! Κάπως έτσι οργανωνόμαστε μαζί με μερικά ακόμη παιδιά και κλείνουμε ημερομηνίες για την εκδρομή μέσα στον Μάρτιο.
Οι συγκυρίες φαίνεται να βοηθούν, καθώς η ομάδα που θα επισκεφτούμε αγωνίζεται στον τελικό των πλέι-οφ ανόδου από τη Β’ ΕΠΣ στην Α’. Εξαιρετικά! Και κάπως έτσι ξεκινάει ένα ταξίδι που είχε χρονοδιάγραμμα τεσσάρων ημερών και κράτησε κοντά έναν χρόνο…
Ο τελικός ανόδου της Β’ Κατηγορίας
Το τετραήμερο που επιλέγουμε συμπίπτει με την εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου. Η αρχική μου ενημέρωση είναι πως σε εκείνες τις ημέρες θα γίνει ο τελικός ανόδου. Κάτι που τελικά δεν πραγματοποιείται, αλλά πάει μια εβδομάδα παρά πίσω. Η πρώτη σκέψη μου είναι πως δεν πειράζει, θα βγάλουμε ότι υλικό μπορούμε από την περιοχή αυτές τις ημέρες, όπως το προγραμματίσαμε αρχικά. Όμως η πορεία θα είναι τελείως διαφορετική.
Στο ταξίδι μέσω Λιβαδειάς, κατηφορίζοντας το βουνό μετά τη Δεσφίνα, το “κάδρο” του Κορινθιακού κόλπου με την Ιτέα στα δεξιά και το Γαλαξείδι στα αριστερά, μου κάνει ένα (μεγάλο) “κλικ”.
Όταν οι μέρες διαμονής στην Ερατεινή ολοκληρώνονται, αποχαιρετώ τα παιδιά. Όλοι με προτρέπουν να επιστρέψουμε το επόμενο σαββατοκύριακο για τον τελικό. Σε επικοινωνία μου με τον τότε πρόεδρο της ΕΠΣ Φωκίδας καταλαβαίνω ότι αυτοί οι άνθρωποι, σε έναν απομονωμένο νομό με πληθυσμό περίπου 42 χιλιάδων κατοίκων, έχουν ανάγκη τη βοήθεια μας και γενικώς την προβολή, έξω από τα στενά όρια της περιοχής.
Έτσι, αποφασίζω να ξαναταξιδέψω αυθημερόν την επόμενη Κυριακή για το παιχνίδι. Ένα μεγάλο μέρος των εξόδων το πληρώνει η ομάδα της ΑΣΤΕ, ενώ εγώ πειθώ άλλα μέλη της Επισκύρου να με ακολουθήσουν, καθώς τα παιδιά της πρώτης εβδομάδας δυσκολεύονται να ταξιδέψουν δεύτερη φορά τόσο σύντομα.
Το παιχνίδι ήταν μια γιορτή με τελικούς νικητές την αντίπαλη ομάδα, τον Αετό Λιδωρικίου. Μια όμορφη εξέδρα (δεν έλειψαν τα υβριστικά συνθήματα, αλλά ευτυχώς ήταν περιορισμένα) με φιλάθλους και των δύο ομάδων. Η κερκίδα έδωσε πνοή σε ένα ματς που όπως ήταν αναμενόμενο πήγε περισσότερο στη δύναμη. Ασφαλώς, στο ποδόσφαιρο δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Στο ποδόσφαιρο υπάρχουν μόνο νικητές, ενώ στον πόλεμο μόνο ηττημένοι. Συγχαίρω τα παιδιά για την προσπάθεια και τους αποχαιρετώ. Εδώ τελειώνει η δεύτερη επίσκεψη. Όμως, ούτε αυτή ήταν η τελευταία…
Ρεπορτάζ από… τα αποδυτήρια
Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων προέκυψε η πληροφορία πως κάποια μέλη της ομάδας κατοικούν μόνιμα στην Αττική! Το πρώτο άκουσμα αυτής της επιλογής με παραξένεψε παρά πολύ. Με το πέρασμα του καιρού όμως, αυτή η ιδέα ρίζωσε μέσα μου και δεν μου φαινόταν τόσο παράλογη. Σε συνδυασμό με την πρώτη επαφή που ήταν πολύ θετική με όλο το περιβάλλον της ομάδας, σκέφτηκα πως μπορώ να το δοκιμάσω και εγώ. Χρειαζόταν απλά διαθεσιμότητα χρόνου, χρημάτων και όρεξης για ταξίδια και μπάλα. Και φυσικά, να με δεχτεί η ομάδα…
Τα παιδιά δεν με γνώριζαν από παλαιότερα, οπότε δεν είχαν εικόνα μου ούτε ως χαρακτήρα, ούτε ως παίκτη. Όταν όμως το ρόστερ είναι περιορισμένο λόγω του μικρού πληθυσμού της περιοχής, κάθε προσθήκη είναι σημαντική. Οπότε με δέχτηκαν κατευθείαν στην ομάδα. Και κάπως έτσι, συνεχίστηκε το οδοιπορικό για μήνες ακόμη.
Ζώντας στην Αττική του υπερπληθυσμού, της κυκλοφοριακής συμφόρησης, της βιασύνης και του άγχους, η σκέψη πως πλησιάζει το Σαββατοκύριακο και θα ταξιδέψω εκτός του αστικού ιστού δεν άφηνε κανένα περιθώριο να προβληματιστώ για χαμένο χρόνο ή χρήματα. Άλλωστε, έκανα αυτό που τα περισσότερα παιδιά αγαπούν να κάνουν. Να ταξιδεύουν παρέα με μια μπάλα. Και αν το εξειδικεύω στο ποδόσφαιρο, είναι απλά συγκυριακό. Θα μπορούσα να είμαι ερωτευμένος με το μπάσκετ, το βόλεϊ, το χάντμπολ ή το πόλο. Σημασία έχει να υπάρχει μπάλα στο παιχνίδι ή και όχι..!
Η ψυχοσύνθεση της Φωκίδας
Η Φωκίδα έχει μια άγρια ομορφιά. Ίσως οχι αυτό που περιγράφουμε ως άγρια για την Ήπειρο ή τη Μακεδονία. Υπάρχουν αρκετά βουνά τα οποία (προς το παρόν) διαθέτουν πράσινο. Οι ορεινοί όγκοι είναι κάθετοι και απότομοι. Παρνασσός, Γκιώνα και Βαρδούσια περικυκλώνουν τη Φωκίδα και σε συνδυασμό με το ανεπαρκές οδικό δίκτυο την απομονώνουν από την υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα. Η περιορισμένη κίνηση των οχημάτων δημιουργεί μια “εκκωφαντική” ησυχία. Η παραλιακή πλευρά βρέχεται από τον Κορινθιακό Κόλπο και έχει πολύ συχνά έντονους ανέμους, συγκεκριμένα “Μαΐστρο” όπως λένε οι ντόπιοι.
Οι άνθρωποι είναι πολύ φιλόξενοι, αλλά αρκετά εσωστρεφείς. Πιθανώς να επηρεάζονται από το κλειστό περιβάλλον. Δεν μιλούν πολύ, κι όταν αποφασίσουν να το πράξουν η ευθύτητα στην έκφραση μπορεί να προκαλέσει αμηχανία. Τοπικό σπορ πρέπει να θεωρείται το κυνήγι αγριογούρουνου. Η Φωκίδα αποτελεί μια ιδανική λύση διακοπών για οικογένειες λόγω της ηρεμίας που προσφέρει, συνδυάζοντας πολύ οικονομικό προφίλ και πολιτιστικό ενδιαφέρον.
Οι πρωταγωνιστές του φωκικού ποδοσφαίρου
Πάμε τώρα και στα αθλητικά δρώμενα. Άμφισσα (πρώην Σάλωνα) και Ιτέα μοιράζονται τα πρωτεία της περιοχής τόσο σε πληθυσμό όσο και στο ποδόσφαιρο. Το λεγόμενο “Ελ Φώκικο / El Fokiko” ντέρμπι μεταξύ του Φωκικού και του Αστέρα Ιτέας είναι το σημαντικότερο παιχνίδι στην περιοχή. Οι δύο ομάδες έχουν πληθώρα συμμετοχών στις εθνικές κατηγορίες με τον “Φώκικα” να πρωταγωνιστεί μέχρι πριν μια δεκαετία στη Β’ Εθνική. Τα ματς με Ολυμπιακό και ΑΕΚ για το Κύπελλο Ελλάδας στην Άμφισσα των 6 χιλιάδων κατοίκων είναι ακόμη αξιομνημόνευτα.
Ανάμεσα στους δύο ποδοσφαιρικούς πρωταγωνιστές, έχουν εισέλθει τα τελευταία έτη ο Απόλλων Ευπαλίου και ο Ησαΐας Δεσφίνας. Ο πρώτος αγωνίζεται στη Γ’ Εθνική, αντλώντας έμψυχο δυναμικό από όλη τη Φωκίδα αλλά και από τη, γειτονική στο Ευπάλιο, Ναύπακτο. Ο δεύτερος εκπροσωπεί έναν πολύ ιστορικό τόπο. Η Δεσφίνα είναι ένα ορεινό χωριό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αδελφικό με την Αράχωβα, αφού είχαν κοινή αφετηρία εξέλιξης, όμως τον τελευταίο μισό αιώνα βαδίζουν ξεχωριστές διαδρομές. Όρεξη και μεράκι υπάρχουν στον Ησαΐα που πλέον χτυπάει στα ίσα Φωκικό και Αστέρα Ιτέας.
Οι υπόλοιπες ομάδες της Α’ Κατηγορίας
Στο δεύτερο γκρουπ δυναμικότητας της περιφερειακής ενότητας, συναντούμε Ανδρούτσο Γραβιάς, ΑΣ Γλυφάδας Δωρίδας, Ακαδημία ’94, Ακαδημία Ιτέας, Κούμαρο Μοναστηρακίου.
Η εξαιρετικά ιστορική Γραβιά θα μπορούσε να επιλέξει να αγωνίζεται στα πρωταθλήματα της ΕΠΣ Φθιώτιδας αφού οι μετακινήσεις είναι απείρως πιο άνετες εκεί, εν αντιθέσει με το τωρινό μοντέλο που σε όλα τα εκτός έδρας παιχνίδια πρέπει να κάνει μεγάλα ταξίδια, διασχίζοντας τη δύσβατη επαρχιακή οδό Γραβιάς-Άμφισσας. Όμως, έχει διαλέξει να συμμετέχει στη Φωκίδα παρά τα κόστη, όπως και ο Διαγόρας Πολυδρόσου στον οποίο θα αναφερθώ παρακάτω.
Η Γλύφα ή Γλυφάδα είναι ένα έντονα τουριστικό μέρος λόγω του ότι βρίσκεται απέναντι από το φημισμένο νησί των Τριζονίων. Τροφοδοτείται και αυτή από την Ναύπακτο, όπως ο Απόλλων Ευπαλίου, αλλά και από τους ντόπιους. Αρκετό ταλέντο υπάρχει στο ρόστερ. Χρειάζεται δουλειά και υπομονή για να χτυπήσει τα μεγαλύτερα σωματεία.
Έπειτα, ακολουθούν οι δύο ακαδημίες της περιοχής. Η Ακαδημία ’94 που εδρεύει στην Άμφισσα και η Ακαδημία της Ιτέας που εδρεύει στην ομώνυμη περιοχή. Οι δύο αυτοί σύλλογοι προσφέρουν ευκαιρίες περισσότερο σε νεαρά παιδιά να αγωνιστούν στο Α’ Τοπικό. Διαθέτουν όμως και αρκετούς έμπειρους παίκτες που βοηθούν τα σωματεία να μην υποβιβάζονται.
Τέλος, ο Κούμαρος Μοναστηρακίου, με τα ιδιαίτερα χρώματα. Στην Ελλάδα του διπόλου πράσινων και κόκκινων, κάθε ομάδα που συνδυάζει αυτά τα χρώματα στη φανέλα της μου φαίνεται παράξενη, αλλά συνάμα και όμορφη επιλογή. Το Μοναστηράκι ζει στη σκιά του Ευπαλίου, αφού πρόκειται για “γειτονάκια”. Ανέβηκε φέτος στην πρώτη κατηγορία, ενώ πέρσι τερμάτισε τρίτος στη δεύτερη κατηγορία. Ο λόγος που συνέβη αυτό το οξύμωρο γεγονός είναι πως Αετός Λιδωρικίου και ΑΣΤΕ επέλεξαν να αποφύγουν τα κόστη του Α’ Τοπικού.
Οι ομάδες της Β’ ΕΠΣ Φωκίδας
Για πάμε τώρα και στα νερά του Β’ Τοπικού. Η κατηγορία επανασυστάθηκε εδώ και τρεις σεζόν. Μέχρι πρότινος όλες οι, ούτως ή άλλως λίγες, ομάδες του Νομού αγωνίζονταν στην Α’ Κατηγορία σε ενιαίο πρωτάθλημα. Πλέον το μοντέλο έχει 8 συλλόγους στην Α’ και 6 στη Β’. Πάμε να δούμε αναλυτικά ποιοι είναι αυτοί.
Ο Αετός εδρεύει στο Λιδωρίκι, την πρωτεύουσα του Δήμου Δωρίδας. Σε αυτό το σημείο να επισημάνουμε πως με το πρόγραμμα “Καλλικράτης” ο Νόμος Φωκίδας έχει δύο δήμους. Τον Δήμο Δωρίδας, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, και τον Δήμο Δελφών με πρωτεύουσα την Άμφισσα. Το Λιδωρίκι, λοιπόν, είναι ένα κεφαλοχώρι μέσα στους ορεινούς όγκους. Είναι ιδιαίτερα γνωστό λόγω της λίμνης Μόρνου η οποία διαρκώς στερεύει απειλητικά… Κάτι που αναπόφευκτα θα απασχολήσει την Αττική σύντομα. Ο σχηματισμός της λίμνης προσδίδει στην περιοχή τον χαρακτηρισμό “ελληνικά φιόρδ”. Το γήπεδο βρίσκεται σε μια εξαιρετική τοποθεσία με θέα τη λίμνη, χωρίς όμως οι υποδομές να είναι επαρκείς. Ο Αετός πήρε το πρωτάθλημα πέρσι, το πήρε και φέτος. Μένει να μάθουμε αν θα επιλέξει να προβιβαστεί ή να παραμείνει στη Β’ και να στοχεύσει να το κατακτήσει και του χρόνου. Ιδιαίτερη αναφορά χρειάζεται το γεγονός πως εκτός από ποδοσφαιριστές που μένουν μόνιμα στην Αθήνα, στην ομάδα υπάρχει και ένας που διαμένει στα Ιωάννινα!
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας, συναντούμε την Αγία Ευθυμία. Ένα επίσης ορεινό χωριό το οποίο δεν διαθέτει γήπεδο που να πληροί τις προδιαγραφές διεξαγωγής αγώνων. Η Μυωνία, όπως λέγεται η ομάδα της περιοχής, αγωνίζεται στο Ενωσιακό Γήπεδο Άμφισσας και διαθέτει επίσης στο ρόστερ της αρκετούς Αθηναίους παίκτες.
Στο ίδιο γήπεδο (εδώ να σημειωθεί ότι ανακαινίσθηκε και δόθηκε για χρήση μόλις φέτος), αγωνίζεται και η ομάδα του Αμφισσαϊκού. Ένα πολύ ιστορικό σωματείο που την περίοδο των σημαντικών επιτυχιών του Φωκικού, παρασυρόταν προς τα πάνω, αφού όσοι καλοί παίκτες δεν χωρούσαν στο ρόστερ της Β’ Εθνικής κατέληγαν στους κίτρινους.
Ένα ακόμη βουνίσιο σωματείο είναι ο Διαγόρας Πολυδρόσου. Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη παράγραφο, το Πολύδροσο (πρώην Σουβάλα) και η Γραβιά βρίσκονται στη δυτική άκρη της Φωκίδας. Παίρνουν παίκτες από τη Λαμία, παίζουν φιλικά με τις ομάδες της Φθιώτιδας, αλλά επιλέγουν να συμμετέχουν στην ΕΠΣ Φωκίδας, παρά τα μεγάλα έξοδα και την ταλαιπωρία. Ο Διαγόρας δυστυχώς έχει ελάχιστους ντόπιους ποδοσφαιριστές. Παλεύει όμως να διατηρηθεί ενεργός.
Το πιο τουριστικό μέρος της Φωκίδας (μαζί με τους Δελφούς) είναι το Γαλαξείδι. Ένα υπέροχο μέρος που έχει κρατήσει ατόφια την ατμόσφαιρα από τον 19ο (αν όχι 18ο) αιώνα, όταν αποτελούσε κομβικό λιμάνι. Δεν θα μπορούσε να επιλεχθεί άλλο σύμβολο εκτός του πλοίου στο έμβλημα της τοπικής Οιάνθης. Μια ομάδα με πάρα πολλά νεαρά παιδιά που εκπέμπει ένα ευχάριστο περιβάλλον, σε συνδυασμό με την τοπική κοινωνία που αγκαλιάζει την εν λόγω προσπάθεια, ίσως περισσότερο από οπουδήποτε αλλού σε όλο τον Νομό. Πολύ όμορφη η θέα από το γήπεδο, που επίσης είναι φρεσκοανακαινισμένο.
Τέλος, φτάνουμε στην αιτία και αφορμή του εν λόγω αφιερώματος, τον Αθλητικό Σύλλογο Τολοφώνας Ερατεινής ή ΑΣΤΕ. Πρόκειται για την ομάδα που εκπροσωπεί επισήμως δύο χωριά, ενώ ανεπίσημα τουλάχιστον τρία. Ένα σωματείο που επίσης πασχίζει να παραμείνει ενεργό παρά τη φθορά που επιδέχονται όλα όσα βρίσκονται στην επαρχία, λόγω της διαρκούς αστικοποίησης των νέων. Ένα φιλόξενο γήπεδο, προ 15 ετών πρωτοβουλία κάποιων ντόπιων. Με συγκεκριμένες βελτιωτικές παρεμβάσεις θα μιλούσαμε για ένα από τα καλύτερα γήπεδα της Φωκίδας. Και τις δύο σεζόν που ακολουθήσαμε την ομάδα τερμάτισε δεύτερη. Του χρόνου θα μείνουμε μακρυά της, ώστε να πάρει το πρωτάθλημα!
Άξια αναφοράς γεγονότα
Η εμπειρία στα 9 ταξίδια μου εκεί ήταν εξαιρετική. Συνέλεξα εικόνες και αναμνήσεις για τις οποίες νιώθω τυχερός. Θα μπορούσα να γράψω πολλά αξιοπρόσεκτα γεγονότα, όμως θα φυλάξω υλικό για μελλοντικές συζητήσεις.
Επί του παρόντος θα σταθώ σε τρία συμβολικά γεγονότα που ελπίζω να αποτελέσουν τροφή για σκέψη σε όσους διαβάζουν το παρόν κείμενο.
1) Οι ομάδες του Αμφισσαϊκού και της Μυωνίας μπορεί να είχαν μέτρια αγωνιστική παρουσία, όμως είχαν τον χαρακτήρα που θέλουμε στον αθλητισμό. Πανηγύριζαν κάθε τους γκολ σαν να προσέφερε νίκη, παρά το ότι συνολικά στα δέκα τους παιχνίδια πήραν από ένα τρίποντο (κέρδισε η μία την άλλη)!
2) Η ομάδα του Διαγόρα Πολυδρόσου είχε την καλύτερη δυνατή φιλοξενία. Οι παροχές στα αποδυτήρια των φιλοξενούμενων ήταν σχεδόν υπερβολικές! Πολλά εμφιαλωμένα νερά, πολλοί χυμοί, πολλά φρούτα. Για να τελειώσουν οι διαθέσιμες μπανάνες έπρεπε να δώσουμε και στην εξέδρα..!
3) Το πανό που κρατούσαν οι παίκτες της Οιάνθης στον εντός έδρας αγώνα με τον Διαγόρα. Το να βλέπεις παιδιά κάτω των 18 χρόνων να κρατούν πανό “Δεν έχω οξυγόνο”, αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της υπόθεσης των Τεμπών σε γεμίζει ελπίδα. Γιατί όπως έχουμε ξαναγράψει, ο αθλητισμός είναι μικρογραφία της κοινωνίας.
Σε αυτό το σημείο θέλω να ευχαριστήσω προσωπικά όλη την παρέα της ΑΣΤΕ, όπως και της τοπικής κοινότητας που με αγκάλιαζε σε κάθε επίσκεψη. Παράλληλα, ευχαριστώ τον πρώην πρόεδρο της ΕΠΣ, Φανή Αγγέλου, που με πίεσε να ταξιδέψουμε τη δεύτερη φορά και κάπως έτσι φτάσαμε στο σήμερα. Ευχαριστώ και όσους άντεξαν να διαβάσουν αυτό το “σεντόνι”. Δεν ξέρω κατά πόσο είναι εφικτό να υπάρξει παρόμοιο αφιέρωμα διάρκειας ενός έτους σε οποιαδήποτε περιοχή. Ξέρω όμως πως οι περιηγήσεις όλων των μελών της Επισκύρου αξίζει να σας συντροφεύουν. Για αυτό μπείτε στην παρέα μας! Θα ακολουθήσει το συντομότερο δυνατό και το βίντεο-μίνι ντοκιμαντέρ στην ΑΣΤΕ και την πρώην δημοτική ενότητα Τολοφώνος.
Εις το επανιδείν!
ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΕΙΣ ΤΗΝ ΠΑΡΕΑ ΜΑΣ;
- Κάνε like στην Επίσκυρο στο Facebook
- Ακολούθησε την Επίσκυρο στο Instagram
- Ακολούθησε την Επίσκυρο στο Twitter
- Κάνε εγγραφή στο κανάλι της Επίσκυρου στο YouTube
- Ακολούθησε την Επίσκυρο στο TikTok